Kanpe san fè anyen konsa

Nan chapit 34 nan Jenèz gen yon istwa tèt chaje. Simeyon ak Levi, de pitit gason Jakòb yo, te touye tout gason nan lavil Sichèm pou tire revanj pou vyòl sè yo te fè nan vil sa a. Pa satisfè, yo tou trennen nan esklavaj chak fi nan vil la.

Jakòb reprimande pitit gason l yo pou aksyon yo. Byensir, pawòl Jakòb yo son plis tankou pitye pou tèt li pase outraj moral. Li di: “Ou te pote pwoblèm sou mwen lè w fè m degoute moun ki nan peyi sa a.” Sanble Jakòb te enkyete plis pou sa vwazen yo t ap panse de li pase pou touye ak piyay la pa pwopòsyon ak krim lan.

Pitit gason l yo defann aksyon yo, yo di: “Èske nou ta dwe kite yo trete sè nou an kòm yon jennès?”

Chapit la fini nan pwen sa a. Jakòb pa ofri okenn repons pou kesyon yo. An reyalite, pandan tout chapit la mank repons Jakòb la chokan. Li pa gen repons, pa gen solisyon pou vyolans kont pitit fi li a, ni pou tire revanj frè l yo te fè. Epi ant mank aksyon Jakòb ak vyolans ekstrèm Simeyon ak Levi, kesyon an rete pandye nan lè a: "Èske yo ta dwe trete sè nou an yon fason vyolan epi nou pa fè anyen pou sa?" Èske britalite, skullduggery, ak destriksyon ta dwe gen anpil epi nou pa fè anyen sou li?

Mwen deranje ke istwa sa a poko fini. Mwen pa satisfè ni ak dezi frè yo pou yo tire revanj, ni ak volonte Jakòb pou l kite krim lan dèyè yo e pou l kontinye. Pa gen moun ki soti nan istwa sa a san tach. Kiyès ki te gen rezon e kiyès ki mal ki pa deside nan tèks la. Yo pa bay okenn repons pou dilèm la.

Istwa ki poko fini rive ak frekans twoublan nan ekriti yo. Nou prezante ak dilèm moral ki mande pou eksplorasyon ak deba atansyon. Nan pwosesis eksplorasyon ak deba sa a, nou amelyore pwòp zouti moral nou pandan n ap fè fas ak pwoblèm aktyèl yo.

Petèt sitiyasyon an nan Jenèz 34 la se youn nan ki pa gen okenn aksyon pafè. Ka gen sitiyasyon kote nenpòt repons yon moun ofri pral enplike kèk konpwomi nan yon prensip moral. Men, si nou gade pi plis nan ekriti a, nou ka jwenn plis konesans.

Pami yon seri lwa Ansyen Testaman an nan Levitik 19 la se liy sa a: "Ou pa dwe kanpe bò kote san frè parèy ou." Se yon vèsè ki espesyalman difisil pou tradui yon fason ki satisfezan. Plizyè vèsyon entèprete li—byen, mwen panse—ki vle di yon moun pa ta dwe rete san fè anyen konsa lè yon vwazen ap senyen. Ansyen kòmantè yo souvan elaji vèsè sa a pou yo vle di ke si yon vwazen ap soufri nan yon atak fizik, tretman legal enjis, oswa nenpòt doulè nan kè, yon moun pa dwe rete san fè anyen konsa, men li dwe entèvni pou ede. Sa a se lwa ki te raple bon Samariten an devwa li pou vin ede moun ki te bat ak san bò wout la nan parabòl la pi popilè nan Jezi.

Mond nou an vin piti ase pou tout moun se vwazen nou, e gen kèk vwazen ki toujou ap senyen. Li pa pèmèt anpil tan pou kanpe san fè fas a sof si nou fèmen je nou epi refize fè fas a senyen an.

Yo di nou ke Jakòb te “fè lapè” lè li te premye enfòme sou pitit fi li a, Dina. Epi nan plis diskisyon ak reprezantan Sichèm yo, se pa Jakòb, men se pitit gason Jakòb yo ki pale. Sèl pawòl Jakòb yo nan chapit sa a se nan chaptiman li pito ki dou toupre fen. Jakòb, sanble, te dispoze pou “rete san fè anyen konsa”. Yon moun sonje ke wa David tou te pasif lè yo te vyole pitit fi l la. Nan tou de ka silans papa a te mennen nan yon espiral vyolans. Yon moun ka prèske imajine istwa Jakòb la te fòme kòm yon kritik sibtil sou wa David.

Petèt chapit sa a nan Jenèz la pi kritik nan mank de aksyon Jakòb ak dousè nan kritik li nan aksyon pitit gason l yo te pran. Omwen, pou nou mesaj la klè ke mank de patisipasyon nan soufrans yon lòt se pa chemen Kris la.

Petèt Simeyon ak Levi te fè apèl a menm motif ak vèsè Levitik la, kòmsi yo t ap di: “Nou p ap rete san fè anyen konsa pandan sè nou an ap fè mal.” Men, li difisil pou w wè ki jan revanj yo te fè yon bagay pozitif pou sè yo oswa pou sè nenpòt lòt moun.

Kritik ki pi grav sou aksyon Simeyon ak Levi a vini nan fen Jenèz la. Pandan ansyen Jakòb pral mouri, li rasanble pitit gason l yo e li kite chak moun ak yon dènye mesaj. Mesaj li pou Simeyon ak Levi se sitou piman bouk: “Simeyon ak Levi se frè; zam vyolans yo se nepe yo. Se pou mwen pa janm vin nan konsèy yo; Pa mete m' ansanm ak gwoup yo a, paske nan kòlè yo, yo touye moun, e nan lide yo, yo koupe bèf. Madichon pou kòlè yo, paske li move, e kòlè yo, paske li mechan!

Kidonk, èske yon moun ka mache sou yon chemen etwat ant non patisipasyon pasif ak vyolans? Èske se sa apot Pòl t ap vize lè l te di: “Fè kòlè, men pa fè peche” ( Efezyen 4:26 ) ? Fè fache sou enjistis. Fè kòlè sou opresyon. Fè kòlè pou kansè a atake zanmi ou. Fè kòlè paske vwazen yo ap senyen nan Mwayen Oryan ak nan Lafrik. Fache ase pou patisipe. Men, pa fè peche. Jan Jezi te di yon fwa, se pou w gen sajès tankou sèpan, inosan tankou pijon yo (Matye 10:16).